Najstarsze ślady osadnictwa z terenu Marek pochodzą z VIII tys. przed narodzeniem Chrystusa, kiedy to tereny Mazowsza ostatecznie opuścił lodowiec i kiedy to została ukształtowana rzeźba tego terenu. Być może żyli tu ludzie jeszcze wcześniej, lecz ślady ich działalności zostały zniszczone przez lodowce. Dopiero, gdy ostatni z nich na skutek ocieplenia klimatu zaczął topnieć i cofać się w kierunku Skandynawii, (co trwało całe tysiąclecia), odsłaniały się stopniowo tereny dla osadnictwa.
Ostatnie zlodowacenie zwane bałtyckim trwało od 70 tys. lat temu do ok.8 tys. przed narodzeniem Chrystusa. Wtedy to ostatecznie została ukształtowana rzeźba terenu Mazowsza i północnej Polski. W terminologii geologicznej okres opuszczenia przez lodowiec ziem polskich i wycofania się w kierunku Skandynawii nosi nazwę holocenu, natomiast w terminologii archeologicznej schyłkowego paleolitu
Wówczas to pojawili się na Mazowszu pierwsi ludzie. Żyli zapewne gromadnie, a myślistwo, łowiectwo, zbieractwo i rybołówstwo były głównymi sposobami zdobywania przez nich pożywienia. Zamieszkiwali w szałasach pokrytych skórami dzikich zwierząt lub w ziemiankach. Kamień, krzemień, drewno, róg były podstawowymi surowcami, z których wykonywali narzędzia pracy i walki.
Ludzie ci zamieszkiwali również na terenie Marek i pozostawili po sobie ślady swej bytności w postaci narzędzi i broni. Są to przede wszystkim strzały do łuku wykonane z krzemienia czekoladowego, o pięknie zaretuszowanych (zaostrzonych krawędziach) oraz groty oszczepów. Są wśród nich także drobne krzemienne odłupki i odpadki, których funkcji możemy się tylko domyślać – część z nich używana była zapewne jako noże.
Były to okazy zabytków pochodzące z badań powierzchniowych, prowadzonych przez rosyjskiego archeologa D. Samokwasowa pod koniec XIX w. Zabytki te zostały zdeponowane w Muzeum Archeologicznym w Moskwie.
Z badań powierzchniowych prowadzonych na terenie Marek i okolic w pierwszych latach XX w. przez Leona Kozłowskiego pochodzi również liczący kilkaset egzemplarzy zbiór narzędzi i półsurowców wykonanych z krzemienia
